De afgelopen dagen bleken de winkelcentra van onze steden overspoeld te worden door koopjesjagers, die bepaald geen anderhalve meter afstand hielden. Het was namelijk Black Friday. Overigens is dat een vrijdag, die bijna een week duurt… Vroeger noemden we zoiets de uitverkoop, maar tegenwoordig moet dat dus Black Friday heten. De kranten en het internet staan al weken vol met zwartgetinte advertenties, die ons enorme meevallers beloven. Je zou wel gek zijn als je deze kans liet lopen! Als een kudde lemmingen draven we dus naar de Koopgoot en aanverwante plaatsen. Op jacht naar kortingen!

Waar ik me mateloos aan erger is de vanzelfsprekendheid waarmee we ons in Nederland dit soort uitzinnige Amerikaanse fenomenen laten opdringen. In de Verenigde Staten viert men nl. Thanksgiving (onze bijna vergeten Dankdag): dat is op een donderdag – een nationale vrije dag. De dag erna is men meestal ook vrij en gaan de winkels weer open. Vandaar. Uitverkoop op vrijdag. Dat Amerikanen daar vervolgens een hype van maken, waarin op hol geslagen consumenten winkels bestormen, is nogal vreemd – maar zo zitten ze blijkbaar in elkaar. (Al verbaast het me dat er in deze hypercorrecte tijden nog geen bezwaren zijn geuit tegen de term Black Friday…)

Maar wij vieren geen Thanksgiving. Waarom zouden we dan in vredesnaam massaal moeten gaan inzetten op een losse koopvrijdag in november? Dat doen we dus om Amerikanen na te apen. We laten ons willoos strikken in hun commerciële netten. Erger nog eigenlijk: wij gaan los op koopjes zonder enige verbinding met een Dankdag…

Helaas is dit niet het enige voorbeeld van Amerikanisering van onze cultuur. Voorbeelden te over. Is het niet ontzettend triest als kinderen op Halloween aan de deuren langs komen voor snoep? Wij hebben toch Sint Maarten op 11 november? Om nog maar te zwijgen van al die horrorfilms rond Allerheiligen.

En dan heb ik het nog niet eens gehad over die zwakzinnige ‘Kerstman’ die onze decembermaand onveilig komt maken. Wij hebben toch Sint Nicolaas? Onze goede Sint is ooit in de VS omgebouwd tot deze verschrikkelijke Santaclaus. Dat is triest, maar dat moeten ze zelf maar weten. Maar waarom moeten wij deze engerd importeren? Sommige Nederlanders zijn zo van het padje dat ze in december dus twee keer op cadeau-jacht gaan. Ik zou zeggen: hou vooral vast aan onze Sint en laat de Marechaussee die andere nepfiguur zo gauw mogelijk als ongewenste vreemdeling uitzetten. En zo is er veel meer. Amerikaans taalgebruik in liedjes en reclames, Amerikaanse krachttermen, peperdure Amerikaanse koffie bij Starbucks, de suggestie dat het Amerikaanse MacDonalds een gezellige plek is voor onze kinderen. Politici gedragen zich als boze kleuters, die niet tegen hun verlies kunnen (van Trump tot Baudet). Enz. enz. Het geeft allemaal hoe groot de invloed van media en commercie is.

Black Friday.

Vroeger kenden we vooral de Goede Vrijdag. Soms vrees ik dat deze tegenstelling op een of andere manier kenmerkend is voor onze cultuur. Het Evangelie dat we door de liefde van Christus gekocht en betaald zijn wordt verdrongen door een koortsige manie van voordelig kopen en betalen. Één van mijn helden – Leonard Cohen – zingt in zijn lied Steer Away de nogal verontrustende woorden: ‘As He died to make men holy, let us die to make things cheap’… Vrij vertaald: ‘Terwijl Hij stierf om de mensen heilig te maken, sterven wij van verlangen naar koopjes, willen we alles goedkoop maken’. Cohen bedoelt dat overigens niet cynisch, maar vooral tragisch, geloof ik. We willen het eigenlijk niet, maar gaan er toch in mee. De kerk is één van de laatste plekken in onze cultuur waar nog het woord eerbied klinkt. Het leven is nu eenmaal niet goedkoop. Het Christelijk geloof zal steeds meer tegencultuur moeten worden.