Deze Bijbeltekst schoot me de afgelopen vier jaar – en de afgelopen weken – voortdurend te binnen als ik tamelijk verbijsterd zat te kijken en te luisteren naar de president van de Verenigde Staten. Ik kon maar niet begrijpen waarom de grootste democratie (?) van het Westen in meerderheid (?) een megalomane fantast, leugenaar en stokebrand tot leider had gekozen. De twee vraagtekens geven aan waarom het democratisch bestel van de V.S. zo onder druk staat: je kunt alleen maar gekozen worden als je ontzettend veel geld hebt. En je kunt gekozen worden met een minderheid van de stemmen: Trump had in 2016 2 miljoen minder stemmen dan zijn tegenstander. Democratie is een fragiel begrip, zoals Churchill ooit al mooi verwoordde.

“Indeed, it has been said that democracy is the worst form of government except all those other forms that have been tried from time to time.”

(Winston Churchill)

Een president die voornamelijk regeert door het voortdurend verzenden van tweets, waarin hij mensen uitschold en bevolkingsgroepen tegen elkaar opzette, is goed nieuws voor Rusland, China en Noord-Korea, maar slecht nieuws voor de Westerse wereld. Dus was het een lichtpunt in dat moeilijke jaar 2020 dat Trump in november niet herkozen werd. Natuurlijk zal Donald Trump nooit erkennen dat hij de verkiezingen verloren heeft, al had Biden 6 miljoen (!) stemmen meer. Hij is nl. geen loser en kan dus in principe niet verliezen. Hij blijft maar vasthouden aan zijn eigen werkelijkheid, trouw aan het principe ‘dat elke leugen vanzelf een soort waarheid wordt als je ‘m maar consequent volhoudt’. Waartoe dat leidt hebben we de laatste weken kunnen zien. Wat is democratie eigenlijk nog waard als manipulatie door talloze media mensen dingen laat geloven die evident onwaar zijn? Democratie bestaat bij de gratie van een open debat met op de achtergrond een aantal gezamenlijke overtuigingen. Wat als die gezamenlijkheid uiteenvalt? Dat is echt wel een probleem van deze tijd. ‘Things fall apart, the centre cannot hold’, zei ooit een bezorgde dichter (Yeats) over de moderne tijd. Profetische woorden. Waar is een bezield verband, dat alles bij elkaar houdt?

Intussen gaat het niet aan om de 74 miljoen (!) Amerikanen die wel op Trump gestemd hebben – meer dan het aantal mensen dat ooit op bv. Obama gestemd heeft! – weg te zetten als een achtergebleven, conservatieve minderheid. Veel van die mensen hadden moeite met de persoon Trump, maar herkenden zich blijkbaar in ideeën van de president Trump. Blijkbaar ervaren veel gewone Amerikanen weerstand tegen snelle veranderingen in de maatschappij en hebben een zo groot wantrouwen tegen de regerende ‘elite’, dat ze veel rare fratsen van een outsider als Trump voor lief nemen en op hem stemmen.

Dat is een verschijnsel dat natuurlijk niet beperkt blijft tot Amerika. Blijkbaar voelen veel mensen zich niet gezien door de politiek. Men zoekt naar iemand die hen wèl ziet staan en hen serieus neemt. Ook in ons land zie je bij verkiezingen steeds meer protest-stemmers. Mensen die zich klemgezet en bedreigd voelen door ontwikkelingen, waar ze zelf weinig grip op hebben. Groningers in bevingsgebieden die met scheuren in hun huis de prijs betalen voor Nederlands welvaart. Mensen met een gewoon inkomen die geen huis meer kunnen kopen, terwijl huurhuizen schaarser worden. Boeren die moeten rondkomen van hun bedrijf en worden weggezet als klimaatvervuilers. Dat roept boosheid en wantrouwen op. Men gaat stemmen op radicale politici die beloven het totaal anders te gaan doen dan ‘de machthebbers’. Maar net als in de VS valt de uitkomst dan vaak zwaar tegen: Trump is vooral bezig met zichzelf. En onze mini-Trumps als Baudet, Wilders en Krol blijken vooral met zichzelf bezig te zijn en niet met het belang van de mensen die ze zeggen te vertegenwoordigen… Wee het land waar de koning een kind is, zei Prediker ooit al somber.

Ik ben niet blij met de nieuwe president Biden omdat hij een Democraat is: geen idee waar ik in zo’n 2-partijenstelsel op zou moeten stemmen! (Gelukkig hebben wij in ons systeem, hoe versplinterd ook, meer keuze straks in maart.) Ik vertrouw, hoop, bid alleen maar dat hij elementair fatsoen weer in ere herstelt en probeert een verdeeld volk weer te verbinden. Dat zou al heel wat zijn! En die taak is al zwaar genoeg, zeker voor een 78-jarige. En eigenlijk is dat wat democratieën hard nodig hebben, aan gene en deze kant van de oceaan: volksvertegenwoordigers met een dienend karakter, die omzien naar de kleinen en de kwetsbaren en zichzelf niet uitvergroten. Het profiel van de koning in Psalm 72 is altijd actueel!

Hij zal de redder zijn der armen,
hij hoort hun hulpgeschrei.
Hij is met koninklijk erbarmen
hun eenzaamheid nabij.
Hij helpt, met hun bestaan bewon,
die zijn in vrees verward.
Hun bloed is kostbaar in zijn ogen.
Hij draagt hen in zijn hart.