[De laatste jaren stuitte ik regelmatig op het verschijnsel influencer: doorgaans mij volstrekt onbekende meisjes die op de social media producten promoten en daarmee talloze volgers ‘beïnvloeden = influencen’… Dat is aan mij niet zo besteed, maar uiteraard ben ik ook beïnvloed door heel veel mensen. In tijden van quarantaine pluk ik dus wat boeken uit mijn boekenkast en bouw een soort a-b-c van mijn geestelijke ‘influencers’]

‘Als ik aan God denk, dan kreun ik’ – dat is een krasse uitroep die we horen in Psalm 77. Nog altijd kom je her en der het misverstand tegen dat mensen die in God geloven het zichzelf makkelijk maken. Het geeft alleen maar aan hoe weinig mensen vaak begrijpen van geloof en geloven. Het is eerder andersom: niet-gelovigen zullen op de vraag naar alle verdriet en ellende in de wereld uiteindelijk niet veel verder komen dan de uitdrukking ‘shit happens’, hoe ontoereikend ook – alles is immers toeval? Maar gelovige mensen zullen dan altijd overhoop liggen met God. Het waarom?! schreeuwt omhoog uit de Bijbel, rauw en luidkeels. Tot in de ultieme wanhoop van onze Heer Zelf: ‘Mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten?’

Over dit probleem – dat ieder gelovig mens herkent – kun je natuurlijk eindeloos piekeren. In theologisch jargon gaat het dan vaak om de vraag naar de Theodicee: hoe moet je de ellende in de wereld nu op een goede manier verbinden met God, van Wie wij immers belijden dat Hij almachtig is en goed… Daar zijn wel een miljoen boeken over geschreven. Ik heb in mijn jeugd letterlijk wakker gelegen van dat soort vragen, almaar zoekend naar manieren om God zo ver mogelijk bij alle leed en verdriet vandaan te houden. En natuurlijk kan ik er nog steeds wakker van liggen, vooral als mensen iets verschrikkelijks mee maken en jij dan als predikant geacht wordt een goed Woord namens God te spreken… Maar de vraag naar de Theodicee stel ik eigenlijk niet meer, omdat ik inmiddels wel weet dat je geen sluitend antwoord op al die waarom? -vragen gaat vinden. God geeft immers niet op alle vragen antwoord. Hij geeft Zichzelf en laat dat nu uiteindelijk het enige antwoord zijn dat we nodig hebben.

Bovenal: wat schiet ik er mee op als ik God zo ver mogelijk bij alle leed en verdriet vandaan wil houden? Dan ben ik Hem kwijt juist daar waar ik hem nodig heb! Zo kom ik terecht bij het het boek Waarom? uit 1984 van dr. A. van de Beek. Theologische boeken die je met rooie oortjes leest zijn nogal zeldzaam, maar dit boek heb ik letterlijk stukgelezen. Ook bij Van de Beek trouwens ga je hèt antwoord op de vraag naar lijden en verdriet heus niet vinden, hetgeen hij overigens ook nergens pretendeert. Wat was voor mij dan zo adembenemend aan dit boek? Vooral de intense manier waarop hij álle woorden van de Bijbel serieus nam, zelfs de zwaarste teksten. Op een wat mij betreft innig vrome en bevindelijke manier worden alle woorden Gods eerbiedig gehoord, over de almacht van God en de goedheid en barmhartigheid van God, juist ook daar waar ze lijken te botsen. De toon van dit boek was voor mij een verademing, omdat hier de pijn van de mensen èn Gods Woord èn God Zelf met liefde, vertrouwen en ernst werden gehoord.

Uiteindelijk probeert Van de Beek in zijn boek – en in al zijn boeken trouwens! – alle draden in Jezus Christus aan elkaar te knopen, omdat we in Hem God Zelf ontmoeten. Ook dat was een verademing omdat ik theologie studeerde in een klimaat waarin Christus nou niet echt centraal stond.

De manier overigens waarop Van de Beek alle Waarom?-vragen verbond aan de gekruisigde Christus kon/kan ik niet altijd volgen (in de dubbele betekenis van die uitdrukking…), maar het boek heeft me echt verder geholpen. Niet in het oplossen van mijn vragen, maar in het vragend onderweg zijn met de Heer. En inderdaad: je kunt de Waarom?-vraag alleen maar aan God stellen als je ook wilt horen naar het Evangelie van Jezus Christus. Dat maakt een algemeen gesprek over God en het lijden dan ook vrijwel onmogelijk! Immers, over welke God heb je het, als je het niet over de Vader van Jezus Christus wilt hebben?

Maar dit boek heeft mij echt verder geholpen en ik blijf met eerbied luisteren naar Van de Beek, één van de meest originele, dwarse en gelovige theologen van onze tijd. En uiteraard blijf ik ook over al dit soort vragen nadenken, al is het wonderlijk dat ik tegenwoordig houvast vind in een klassieke geloofshouding, waartegen ik me als tiener juist drastisch afzette… Zoals hieronder verwoord door een andere nogal tegendraadse theoloog…

De enige reden waarom ‘alle dingen’ zijn uit te houden is omdat God, de almachtige Schepper van hemel en aarde, als met Zijn hand alle dingen regeert en onderhoudt. (…) Als God zelf louter traan is, hoe zou Hij tranen kunnen drogen?

H.M. Kuitert