Loof de Koning, heel mijn wezen – dat is een prachtig lied, dat ik graag mag zingen. Voor alle duidelijkheid: dat lied zing ik dan natuurlijk voor onze HERE en Heiland en niet voor Z.M. Koning Willem-Alexander… Aardse koningen hebben we in ere te houden, maar ze hebben altijd afgeleid gezag. Ze mogen koning heten bij de gratie Gods. Uiteindelijk is er maar één Koning. Zie bv. Psalm 2! Dat is een klassieke kritische ondertoon in het Christelijk Geloof.

Koningen in de Bijbel

Presidenten enz. zul je in de Bijbel niet tegen komen… Dat is immers iets van de laatste eeuwen. Koningen des te meer! Daar moeten we trouwens niet altijd een te groot beeld van hebben: al die stadjes in Kanaän waar Israël mee te maken had hadden elk hun eigen koning – terwijl ze vaak niet meer dan een paar honderd inwoners hadden… Wij zouden dan eerder van een soort burgemeester spreken, zij het dat deze ‘koningen’ vaak ook legeraanvoerder waren. En natuurlijk hadden daarom de koningen van sterke landen als vanzelf een enorme macht. Zozeer dat de Bijbel in dat verband zelfs over goden kan spreken.

Israël was lang een vreemde eend in de bijt van het nabije Oosten: men had geen koning, omdat immers de HERE Koning was. In de praktijk traden er een soort part-time koningen op, die wij kennen als richteren of rechters. Intussen wil het volk dolgraag een koning, net als alle andere volken… De profeet Samuël verzet zich met hand en tand tegen deze wereldse wens (I Samuël 8). Ook de zgn. Koningswet in Deuteronomium 17 is ontzettend kritisch op het fenomeen koning… Hoewel er in Juda dan een erfelijk koningschap ontstaat via de lijn van David, zal het noordelijk rijk van Israël blijven vasthouden aan meer charismatisch koningschap. Maar voor beiden blijft gelden: De HERE is Koning (Ps. 93)!

Tegenwoordig zijn er heel wat meer presidenten dan koningen, maar dan nog zijn veel presidenten omringd met een koninklijke, dan wel keizerlijke entourage en gedragen ze zich ook zo: Poetin, Erdogan, Trump, Xi Jinping, Macron enz. Een republiek kan dan wel heel iets anders zijn dan een monarchie, maar in de praktijk lijkt het niet zoveel uit te maken.

Monarchie of republiek?

Christenen zou het niet zoveel uit moeten maken onder wat voor regeringsvorm we leven. Uiteraard zijn we gebaat bij vrijheid en recht, maar of we nou met keizers, koningen, vorsten, heersers, presidenten, premiers enz. te maken hebben maakt principieel geen verschil. De HERE is Koning!

Maar natuurlijk ben ik ook Nederlander. Wij hebben een koning uit het Huis van Oranje. Ben ik daarom een monarchist? Nee hoor, de eerste eeuwen was ons land een republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Sterker nog, hoewel we nog steeds zingen dat we de Koning van Hispanje altijd hebben geëerd, heeft ons land in 1581 feitelijk de monarchie afgezworen. Dat was indertijd een schokkende stap!

Al dit soort gedachten zet ik op een rij omdat ik onze Koning – geflankeerd door zijn niet blij kijkende echtgenote – op tv spijt zag betuigen voor zijn ongelukkig geplande vacantie naar Griekenland. Dat soort fouten maken we in corona-tijd aan de lopende band: wat kan wel en wat kan niet? Maar gezagsdragers liggen natuurlijk onder een vergrootglas: minister Grapperhaus kan daar over meepraten. Ook de Majesteit had beter niet kunnen gaan, hoewel ik me goed kan voorstellen dat zijn meiden in hun herfstvacantie zin hadden om lekker in de zon te zitten, nota bene in hun eigen huis.

Dat er vervolgens in Nederland een enorm chagrijn ontstaat aan oprispingen op social media en in boze ingezonden brieven is te verwachten: dat is grotendeels de gebruikelijke kinnesinne. Dat hoor je overigens elk jaar als de begroting van het Koninklijk Huis orde komt… ‘Dat woont maar in paleizen van onze belastingcenten’, zo mekkert de kleinzielige Nederlander. Ze mogen het zelf niet zeggen, maar ik kan me voorstellen dat de Oranjes daar soms schoon genoeg van hebben.

… maar alsjeblieft geen republiek!

Je hebt echter ook telkens weer het gebruikelijke gezeur van zgn. hoogopgeleide mensen, dat we de monarchie hoognodig moeten vervangen door een republiek met een gekozen staatshoofd. Dat zou meer van deze tijd zijn. Alsof een president geen ambtswoningen met bijbehorend inkomen zou hebben. Alsof die niet beveiligd moet worden. Sterker nog: alsof die presidenten niet met pensioen gaan met enorm wachtgeld en levenslange beveiliging. Erger nog: alsof niet de meest vreselijke mensen tot president zouden kunnen worden gekozen! Kijk om je heen in deze wereld. Nederlanders zijn in staat om onnozele Bekende Nederlanders tot president te kiezen, vrees ik. Of iemand van D’66. Laten we maar blij zijn dat de Oranjes nog steeds niet weglopen voor hun verantwoordelijkheid. En laten we daarin vooral de geschiedenis van ons land in ere houden. Het is niet voor niets dat het Wilhelmus ons volkslied is.

Ik zat met gemengde gevoelens te kijken naar de spijtbetuiging van koning Willem-Alexander. Volgens mij komt dat voort uit het verlangen om een soort monarchie van het volk te zijn. Dat moet je volgens mij niet willen. Het is vast mijn leeftijd, maar ik heb een grote voorkeur voor de meer afstandelijke stijl van koningin Beatrix. Zie ook de manier waarop koningin Elisabeth van Groot-Brittannië het al zo lang doet. Je draagt een hoog ambt en dat moet je gewetensvol doen. Maar je hoeft geen populariteitspolls te winnen. Alsjeblieft niet.

Zolang we het Wilhelmus blijven zingen als volkslied houden we het maar op de Oranjes. En op de huidige monarchie. Als zij en wij dan ook maar vers 6 blijven zingen, over ‘mijn God en HEER’ – de Koning.